"Betonjerke" na evropskom putu kulture

Reč je o projektu u kome učestvuje Turistički klaster mikroregije Subotica-Palić preduzeća, a čiji je glavni cilj stvaranje transnacionalne kulturne rute jugoistočne Evrope, u kojoj bi turistima bile predstavljene najkarakterističnije građevine nastale za vreme totalitarnih režima.

U Subotici, tipični primeri komunističke arhitekture koji su u velikoj meri izmenili prepoznatljivo secesijsko istorijsko okruženje, a koji su se našli na ovoj listi su: zgrada Osnovnog suda (1961), Nova opština (1963), Radnički univerzitet (1963), stambeni kompleks Radijalac (1958-1972), Stambeni kompleks Tokio (1960-1983) i stambeni objekat Kifla (1953).

- Stambena naselja i javne zgrade su najočigledniji izraz dominantne doktrine u Jugoslaviji i posebno Srbiji. Totalitarni režim pokazuje socijalnu brigu i svoju kulturnu politiku, kako bi prikrio autokratiju. Nedostatak direktnog sovjetskog uticaja u arhitekturi je karakterističan za zemlju, u kojoj su politički dominirale republike. Izabrani primeri u ATIUM-u, pokazuju moć komunističkog režima, koji je očigledno izmenio ustaljeno istorijsko okruženje, iako je tokom godina, postepeno počeo da koristi modernije izraze - kaže Ivana Rađenović, PR projekta.

Prvi korak ka ovom cilju je identifikacija primera u arhitekturi režima, na teritorijama partnera u projektu. Svaki partner sprovodi ovu identifikaciju putem šablona, izrađenog isključivo za projekat. Svi prikupljeni podaci su strukturirani i detaljno analizirani u transnacionalnom istraživanju u Sofiji, koje pokriva 71 lokaciju, u 10 zemalja u regionu. Istraživanje omogućava svim partnerima i drugim relevantnim zainteresovanim stranama, da se upoznaju sa obimom i kulturno-istorijskim potencijalom "materijala" za buduće puteve kulture, kao i sa proizvodima kulturnog turizma.

- U okviru projekta ATRIUM sva istraživanja, ekonomske studije, dokumentacija i alati biće pripremljeni i dostavljeni Savetu Evrope, kako bi projekat bio priznat kao Evropska kulturna ruta. To će ujedno biti i polazna tačka za ekonomsku valorizaciju teritorija partnera. Partneri iz Italije, Slovenije, Bugarske, Mađarske, Slovačke, Rumunije, Grčke, Hrvatske, Srbije, Albanije i Bosne i Hercegovine, žele da stave u fokus svog istraživanja arhitektonsko nasleđe iz različitih totalitarnih režima koje su iskusili u dvadesetom veku i to sa kulturnog i istorijskog aspekta - dodaje Ivana Rađenović.