Dan prisajedinjenja Vojvodine Srbiji

Vojvodina je od 1918. deo Kraljevine Srbije, o čemu je odlučila Narodna skupština i u Novom Sadu 25, novembra te godine proglasila prisajedinjenje Vojvodine, odnosno Banata, Bačke i Baranje, Kraljevini Srbiji. Prethodnog dana istu odluku donela Skupština Srema u Rumi.

Odluku o priključenju Kraljevini Srbiji kao jedinstvenoj državi pročitao novinar, političar, publicista Jaša Tomić, jedan od prvaka Srba nekadašnje Austrougarske.

"Priključujemo se Kraljevini Srbiji koja svojim dosadašnjim radom i razvitkom ujemčava slobodu, ravnopravnost i napredak u svakom pravcu, ne samo nama, nego i svim, pa i neslovenskim narodima koji s nama žive", izgovorio je tada Tomić.

A povodom inicijativa iz Zagreba da bi zemlje dotadašnje Austro-Ugarske nastanjene Južnim Slovenima trebalo zajedno da nastupe prema Beogradu, Jaša Tomić je, iz današnje perspektive dalekovido razmišljao i odgovorio:

"Od srca ćemo u Jugoslaviju, ali naš put tamo vodi samo preko Beograda. Ako ne nađemo u Jugoslaviji Srbiju i Crnu Goru, nemamo u Jugoslaviji drugo tražiti!".

Vojvodina stupila u Jugoslaviju kao sastavni deo Srbije.

Skupštini koja je odlučila o prisajedinjenju prisustvovalo je 757 poslanika, i to 578 Srba, 84 Bunjevca, 62 Slovaka, 21 Rusin, šest Nemaca, tri Šokca, dva Hrvata i jedan Mađar.

Nekoliko dana potom 1. decembra 1918. u palati Krsmanović, na Terazijama u Beogradu, regent Aleksandar Karadordević proglasio stvaranje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (prvobitni naziv bio je Kraljevstvo S.H.S.).

Zahvaljujući vizionarstvu srpskih prvaka iz negdašnje Južne Ugarske, medu kojima su bili: Joca Lalošević, Petar Konjović, Jovan Hranilović, Slavko Miletić, i mnogi drugi, pa i Jaša Tomić, u novu zajednicu, obrazovanu te 1918. Vojvodina je stupila kao sastavni deo Srbije.

Pored odluke o prisajedinjenju Kraljevini Srbiji, Velika narodna skupština u Novom Sadu je tada takođe donela odluke o formiranju Narodne uprave (neka vrsta vlade), dok je Veliki narodni savet imao ulogu Skupštine, za Banat, Bačku i Baranju.

Za predsednika Narodne uprave izabran je tom prilikom dr Jovan Joca Lalošević, a na čelu Velikog narodnog saveta našao se dr Slavko Miletić. Ta tela formalno su postojala do marta 1919.

Prvo spominjanje polovinom 19. veka - Srpsko Vojvodstvo

Vojvodina, koja se prvi put spominje kao Srpska Vojvodina (Srpsko Vojvodstvo) polovinom 19. veka, bila je svojevrsni izraz vekovnog nastojanja Srba sa prostora negdašnje Južne Ugarske da uobliče teritoriju na kojoj će moći da ostvare puna nacionalna prava.

Iako se neretko kao period masovnog naseljavanja Srba na prostor današnje Vojvodine uzima vreme Velika seoba Srba 1699. pod patrijarhom Arsenijem Čarnojevićem, nesumnjivo je da velika koncentracija Srba na tom prostoru postoji od ranog srednjeg veka. Konačno, gotovo svi srpski manastiri na prostoru današnje Vojvodine stariji su od vremena Čarnojevićeve seobe.

Nakon izbijanja mađarske (Košutove) revolucije 1848. tamošnji Srbi su se zbog vrlo isključivog odbijanja revolucionarnih mađarskih vlasti da izađu u susret srpskim težnjama, koje su bile veoma umerene, opredelili ipak da podrže bečki dvor.

Pojam Vojvodina pojavio se nakon što su srpski prvaci na Majskoj skupštini u Sremskim Karlovcima (13-15 maj, 1848. godine) proglasili Srpsku Vojvodinu, u čiji sastav su ušli Srem, Banat, Bačka i Baranja.

Za vojvodu je tada izabran Stevan Šupljikac, austrijski general. Odluke Majske skupštine dobile su potvrdu austrijskog dvora.

Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat ukinuti 1860.

Kada je Košutova revolucija ugušena novembra 1849. godine, austrijski dvor oformio je posebnu administrativnu jedinicu pod imenom Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat (Wojwodschaft Serbien und Tamisch Banat), u njen sastav ušli su veći deo Banata i Bačke i deo Srema. Južni delovi tih teritorija nalazili su se u sastavu Vojne granice, a administrativni centar bio je u Temišvaru.

Pokrajina Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat ukinuti su 1860. godine kada je dvor odlučio da izađe u susret mađarskim nastojanjima.

Pošto je 1918, kao posledica vojnog sloma Austro-Ugarske, Vojvodina ušla u sastav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (od 1929. Jugoslavije) ona je u tom statusu bila do 1941. kada je došlo do rasparčavanja Jugoslavije.