Nije svaka muža isplativa

Departman za agroekonomiju i agrobiznis Ekonomskog fakulteta u Subotici uključio se ove godine u projekat Međunarodne mreže za uporednu analizu poljoprivrednih gazdinstava koja se bave proizvodnjom mleka (IFCN). Ovaj istraživački centar čije je sedište na univerzitetu u Kilu (Nemačka) okuplja predstavnike iz 78 država sveta koje pokrivaju 95% svetske proizvodnje mleka.

— Srbija je zahvaljujući naučnom timu sa našeg fakulteta ove godine bila prvi put deo te mreže. Istraživali smo ekonomsko stanje u proizvodnji sirovog mleka ali i u ostalim karikama ovog lanca od proizvođača do potrošača. Kada je u pitanju proizvodnja sirovog mleka napravili smo bazu podataka na osnovu uzorka od 24 gazdinstva sa teritorije Severnobačkog, Zapadnobačkog i Severnobanatskog okruga. Na bazi tog uzorka izvedeni su prosečni prinosi po grlu i urađena je ekonomska kalkulaciju troškova proizvodnje i dobiti, u zavisnosti od veličine gazdinstava. Slika koju smo dobili pokazuje da u odnosu na ostale zemlje uključene u projekat imamo niži nivo mlečnosti po osnovnom stadu, niži nivo produktivnosti po radnom času radnika, kao i niži profit u gazdinstvima sa manjim stadom do deset krava, dok su gazdinstva sa većim brojem grla (84) ostvarila ekonomski profit. Ono što ipak omogućava manjim gazdinstvima kod nas da opstaju je to što ne zaračunavaju u troškove proizvodnje svoj rad i rad članova domaćinstva, pa im u konačnoj računici ostaje mala zarada u džepu — kaže dr Rade Popović, član naučno-istraživačkog tima sa subotičkog Ekonomskog fakulteta. Napomenuo je da je i u svetu pomerena donja granica isplativosti proizvodnje mleka u odnosu na veličinu stada, te da ona sada inosi 29 krava.

— Tek gazdinstava od 30 i više krava ostvaruju ekonomski profit. Ukrupnjavanje stada je zakonitost koja se ne dešava samo kod nas nego u celom svetu. Srbija je trenutno na 52. mestu u svetu po proizvodnji mleka sa1,7 miliona tona na godišnjem nivou, što je 0,25% od ukupne svetske proizvodnje — ističe Popović.

Rezultati ovog istraživanja početkom decembra predstavljeni su na konferenciji održanoj na Ekonomskom fakultetu na kojoj su učesnici bili partneri čiji je interes praćenje svetskih pokazatelja u proizvodnji mleka, među kojima su predstavnici države, mlekara i udruženja poljoprivrednika.

— Dobijeni podaci mogu biti pre svega od koristi našim poljoprivrednicima koji sada mogu da uporede svoje prosečne prinose i da vide gde se njihovo domaćinstvo nalazi na toj skali — kaže sagovornik i ističe da njihovi prinosi i profit moraju biti barem u evidentiranom proseku, ili bolji, da bi opstali u dužem periodu. U protivnom, oni će dugoročno gubiti svoju konkurentsku poziciju i stvaraće gubitke.

Saradnja Ekonomskog fakulteta sa IFCN-om je u začetku i prema očekivanjima našeg tima naredne godine treba da donesu još bolje rezultate.

— Problemi jedino mogu nastati u finansiranju našeg učešća u ovom projektu jer on dosta košta, pa nam je važna saradnja sa partnerima koji su zainteresovani za njegove rezultate. Za sada smo dobili podršku Ministarstva poljoprivrede, pokrajinskog Sekretarijata i mlekara, jer zahvaljujući dobijenim podacima o proizvodnji u zemljama članicama imamo prozor u svet kada su u pitanju informacije o globalnim dešavanjima u svetskoj proizvodnji mleka i konkurentskoj poziciji sopstvene zemlje – zaključio je dr Popović.