Šafranjika - jedna od najlepših, ali i najugroženijih vrsta u našoj zemlji

Praćenje i apsolutno brojanje šafranjika je od izuzetnog značaja, jer se na osnovu toga mogu dobiti podaci ne samo o brojnosti njene populacije, već i o stanju biljke i uslovima koji pogoduju njenom razvoju i daljem razmnožavanju.

- Znamo da ona obožava stepsku vegetaciju, odnosno šumo-stepsku vegetaciju, te se trudimo da njeno stanište ne zaraste sa invazivnim alohtonim drvenastim vrstama i redovno čistimo lokacije na kojima cveta, a kako bismo videli rezultat našeg rada, svake godine izbrojimo kompletnu populaciju - priča Oto Sekereš, čuvar zaštićenog područja, koji kaže da apsolutno brojanje ove endemske vrste traje desetak dana, a da u njemu učestvuju svi zainteresovani iz JP "Palić-Ludaš", kao i volonteri raznih civilnih organizacija koji se svake godine rado odazovu pozivu. - Cvetajuće biljke brojimo ručno, jednu po jednu, tako što napravimo poligone pomoću konopca, širine od metar do metar i po, i svako uzme po jedan poligon i broji.

Šafranjika je jedna od najugroženijih biljaka u našoj zemlji, koja je dovedena do ruba trajnog iščezavanja direktnim uništavanjem i preoravanjem njenog staništa, koje se dogodilo 2002. godine na velikom delu Subotičko-horgoške peščare. Kako je 2008. godine njena ukupna populacija svedena na svega 35 hiljada jedinki, upravljač Predela izuzetnih odlika pokrenuo je projekat revitalizacije staništa, kroz sprovođenje mera aktivne zaštite prirode. Deset godina kasnije, njena populacija se utrostručila, a danas se broji na čak 106 mikrolokaliteta, pri čemu čuvari zaštićenog područja ističu da gotovo svake godine pronađu novi lokalitet na kojem cveta. Ipak, onime što su do sada izbrojali, nisu zadovoljni.

- To što svake godine pronađemo nove lokacije je dobar znak da se biljka širi. Međutim, prošle godine smo izbrojali više od 100 hiljada cvetajućih šafranjika na ovom terenu, a ove godine je znatno lošije, jer procenjujemo da ćemo imati oko 65 do 70 hiljada cvetajućih biljaka. Razlog tome leži u ekstremnim klimatskim uslovima, toplom vremenu, velikoj suši, snega gotovo da nije ni bilo, a to ne pogoduje njenom razvoju. Šafranjika je i indikatorska vrsta, po kojoj se može videti da nešto nije u redu i nažalost, definitivno možemo reći da ima klimatskih promena koje utiču kako na ovu vrstu, tako i na sve druge vrste, pa čak i na nas, ljude - objašnjava Sekereš.

Ručno brojanje šafranjika samo je jedan deo šireg praćenja stanja, odnosno monitoringa koji upravljač Predela izuzetnih odlika sprovodi od 2003. godine, u saradnji sa nadležnim Zavodom za zaštitu prirode, dok se s apsolutnim brojanjem ove strogo zaštićene vrste počelo 2015. godine.