Sretenje – od Karađorđevog ustanka do Dana državnosti

Na Sretenje 1804. godine Karađorđe Petrović podigao je u Orašcu Prvi srpski ustanak. Istog datuma, samo 1835. godine u Kragujevcu je proglašen i prvi ustav kneževine Srbije, poznat kao Sretenjski ustav.

Srpska revolucija, kako ju je nazvao nemački istoričar Leopold Ranke, počela je Karađorđevom bunom na Sretenje 1804. godine, a završena decenijama kasnije, zahvaljujući mudrosti knjaza Miloša Obrenovića.

SUSRET ZIME I LETA - Srpska pravoslavna crkva 15. februara slavi Sretenje Gospodnje. Praznik se obeležava 40 dana posle Božića u znak sećanja na događaj kada je Devica Marija donela Isusa Hrista kao bebu u jerusalimski hram. U narodu postoji verovanje da se na Sretenje sreću zima i leto. Ako tada osvane sunčan dan, a medvedi uplašeni od sopstvene senke vrate se u zimski san, veruje se da će zima potrajati još šest nedelja.

Podsetimo, na zboru viđenijih Srba sa teritorije Beogradskog pašaluka, u Marićevića jaruzi u Orašcu, doneta je odluka o podizanju ustanka protiv Turaka i za vožda je izabran Đorđe Petrović – Karađorđe. Odluci o podizanju ustanka prethodila je seča knezova, odnosno uglednih narodnih prvaka, koje su dahije preventivno pobile, zbog navodne nelojalnosti. Karađorđe je tokom Prvog srpskog ustanka (1804-1813), u sklopu obnove srpske državnosti, između ostalog ustrojio i niz važnih institucija, poput Velike škole, dalekog začetka današnjeg Univerziteta u Beogradu. Prvi srpski ustanak je označavao sukob sa Otomanskim carstvom, ogromnom imperijom, koji je nosio veliki rizik. Bio je to početak ratova za oslobođenje i ujedinjenje Srba, a i to je prvi takav ustanak na Balkanu. Stanislav Vinaver je rekao da je ustanak početak borbe za ljudska prava, jer su oni branili živote, imovinu i čast od samovolje dahija.

Na Sretenje 1835. godine na kneževim livadama Kragujevcu je donet prvi Ustav Kneževine Srbije, poznat kao Sretenjski. Ustavne odredbe koje je sadržao oblikovane su po uzoru na francuske ustavne povelje od 1814. i 1830. i belgijski ustav od 1831. godine Tekst ustava, neobično liberalan za tadašnje prilike, izradio je Dimitrije Davidović, znameniti novinar i srpski nacionalni radnik. Ovo je prvi srpski ustav - u njemu su izražene potrebe srpskog društva: nacionalna emancipacija, razbijanje feudalnih ustanova i autokratske vladavine. Ustav je bio podeljen na 14 glava i 142 člana.[1] U drugoj glavi, 3. i 4. članom, bili su određeni grb i zastava Srbije, što jedna vazalna zemlja ne bi smela da ima. Zastava je bila „otvoreno-crvena, bjela i čelikasto-ugasita“. Ovakvo ustavno rešenje odmah je izazavalo negodovanje Austrije, Turske i Rusije, zbog čega je ubrzo suspendovan. Velike sile smatrale su ga previše liberalnim. Donošenje Sretenjskog ustava je značajno kao početak puta ka stvaranju demokratskog društva i države.

ČESTITKA GRADONAČELNIKA STEVANA BAKIĆA

"Poštovani građani, dragi Subotičani, čestitam vam ovim putem Dan državnosti Republike Srbije!

Prošlo je 218 godina od tog sudbonosnog Sretenja, velikog praznika na koji su šumadijski junaci podigli 1804. Prvi srpski ustanak, ušavši u tešku i neizvesnu borbu, kroz koju će se obnoviti država Srbija.

Ovo je praznik državnosti, a nje nije moglo biti bez slobode i nezavisnosti, za koje se izborio srpski narod kroz svoje jedinstvo oko velikog cilja.

Junački podvizi Karađorđa, hajduk Veljka, Miloša Obrenovića, Milenka Stojkovića i drugih ustaničkih prvaka, slavljeni su u srpskom narodu od Bačke do Metohije i od Negotinske do Kninske krajine i biće slavljeni na celom tom prostoru zauvek.

Danas na slobodnoj zemlji i u slobodnoj državi Srbiji gradimo puteve kroz junačke krajeve gde se branila sloboda i nazivamo ih po onima kojima se nismo dovoljno odužili.
Danas pobeđujemo u miru, da damo smisao svim ratovima i bunama u kojima dva veka branimo slobodarske tekovine.

Danas su nam zajedništvo i posvećenost iz ustaničkog doba  potrebnije nego ikada, da nastavimo putem razvoja i napretka.

U to ime želim vam sve najbolje na ovaj praznični dan.

Slava našim ustanicima i državnicima!
Živela Subotica! Živela Srbija!"

RADNO VREME USTANOVA I PREDUZEĆA ZA DAN DRŽAVNOSTI

Tokom obeležavanja Dana državnosti Republike Srbije, 15. i 16. februara, javna preduzeća i ustanove neće raditi ili će sugrađanima pružati usluge kroz dežurstva. Kako je organizovan rad u preduzećima, ustanovama i objektivna od javnog značaja pogledajte u povezanoj vesti.