Učite mađarski da uđete u Evropsku uniju
Ljilja, neka se tako zove za potrebe teksta, celo veče sedi za kompjuterom i „skajpuje“ sa klijentima. S druge strane virtuelne veze su sagovornici uglavnom iz Beograda i Novog Sada kojima u uho nikada nije ušlo slovo „o” sa dve tačkice, ili dugačko „u”, a čije izgovaranje predstavlja pravu enigmu. Međutim, kada savladaju bar osnove, na pola puta su do dobijanja pasoša koji im otvara vrata Evropske unije, i to je i jedini cilj ovog „lomljenja jezika“.
Naravno, razgovor preko „skajpa“ nije dovoljan da bi se naučio mađarski jezik, za koji mnogi kažu da spada među teške jer ne liči ni na jedan široko rasprostranjen, već se sa finskim „sklonio“ u posebnu jezičku grupu, pa Ljilja ima i adut u rukavu – službenika u mađarskom selu koji će postaviti podnosiocu zahteva za mađarsko državljanstvo samo unapred dogovorena pitanja, na koja će on odgovoriti već naučeno. Formalno, sve je u redu jer je podnosilac molbe pri tom pronašao i babu koja je negde početkom veka rođena u Ugarskoj.
Od početka 2011. godine 100.000 vojvođanskih Mađara predalo je zahtev za dobijanje mađarskog državljanstva, a njih 60.000 je i položilo zakletvu, tj. upisano u knjigu državljana Mađarske. Iznoseći podatke o broju građana koji su zatražili državljanstvo Mađarske, lider Saveza vojvođanskih Mađara Ištvan Pastor je naglasio da dobijanje državljanstva ima i svoju praktičnu stranu, o kojoj se ne govori u javnosti, a to je iseljavanje omogućeno upravo ovako dobijenim državljanstvom članice EU. Nezvanično se procenjuje da je gotovo polovina onih koji su položili zakletvu zatražila i mađarski pasoš i, mada nije poznato koliko građana je otišlo, može se govoriti o velikom i stalnom odlivu stanovništva, naročito mlađeg, upravo zahvaljujući činjenici da imaju mađarski pasoš.
Kada je mađarski parlament kao jedan od prvih akata nove vlasti maja 2010. godine doneo zakon o pojednostavljenom dobijanju državljanstva, svi Vojvođani krenuli su u pomnu pretragu porodičnog stabla ne bi li pronašli one koji su rođeni u Ugarskoj do 1921. ili tokom mađarske vlasti u Bačkoj od 1941. do 1945. godine, do potpisivanja mirovnog sporazuma. I dok je taj uslov bio sticaj porodičnih prilika, drugi, znanje mađarskog jezika, zavisio je od samog tražioca. Zakon ne precizira nivo znanja jezika, u formularima koji se podnose predviđeno je da se rukom ispiše sopstvena biografija, i pred službenikom potpiše. Dakle, u velikoj meri, procena je ostavljena ovlašćenim službenicima ambasada, konzulata ili opština u Mađarskoj gde se zahtevi podnose.
Kako će se kasnije ispostaviti, zahtevani nivo znanja jezika bio je različit: od vrlo tolerantnog u opštinskim službama u susednim mađarskom gradovima, gde je dovoljno bilo da se zna reći „servus“ službeniku, do ozbiljnih provera kroz neformalni razgovor u subotičkom konzulatu. Ovde su čak i u Mađarskoj kući, instituciji koja pomaže u popunjavanju formulara onog ko ne pokaže volju da govori na mađarskom, odmah upućivali da dokumenta ni ne podnosi dok ne savlada jezik. U subotičkom konzulatu, gde gotovo svakodnevno grupe novih državljana polažu zakletvu, bilo je ljudi iz Beograda čiji su preci iz Vojvodine koji su uspevali da za nekoliko meseci nauče mađarski na zadovoljavajućem nivou.
Oni koji nisu hteli da uče jezik, radije bi se opredeljivali za posrednika poput osobe koja je za ovaj tekst imenovana Ljiljom, i čije usluge su stajale od 150 do 200 evra ili za privatne škole jezika koje su osim učenja mađarskog nudile i odlazak do neke mesne kancelarije u susednoj državi i predaju dokumenata. To je obično značilo samo jedno: da je i ovde za određenu novčanu nadoknadu dogovoreno da se podnosiocima zahteva za državljanstvo progleda kroz prste.
Nakon što su mađarske vlasti uočile neočekivano velik broj Beograđana, i uopšte „ne-Vojvođana“ koji po selima južne Mađarske predaje dokumentaciju, provere su rigoroznije pa sada ovakve usluge staju i nekoliko stotina evra, jer je navodno i tarifa službenika viša, a i više lica je uključeno u ovakvo polaganje. Naravno, o ovakim „prečicama“ do državljanstva ne mogu se dobiti zvanični podaci, ipak, od sredine ove godine pooštrena je predaja dokumentacije, a novi „filter“ za proveru jezika uveden je i prilikom davanja zakletve.
